Vấn Đề Dán Nhãn Sản Phẩm Âm Nhạc: Sự Cần Thiết và Thực Tế Hiện Nay
Gần đây, sự xuất hiện của hàng loạt video âm nhạc (MV) mang chi tiết quá gợi cảm, phản cảm đã đặt ra câu hỏi về việc cần thiết phải dán nhãn phân loại độ tuổi cho các sản phẩm âm nhạc. Đặc biệt, nhiều MV hiện nay do đội ngũ sản xuất trẻ tuổi và ca sĩ ít kinh nghiệm phát hành, dẫn đến tranh cãi về nội dung và hình ảnh.
Vào tháng 8/2023, nữ rapper tlinh (Nguyễn Thảo Linh) đã phát hành MV “Ghệ iu dấu của em ơi”, với nhiều cảnh quay nóng bỏng. MV này có những cảnh quay trong bồn tắm, phòng bếp và hồ bơi, nơi cô diện đồ ren gợi cảm. Máy quay nhiều lần tập trung vào các góc cận cảnh khi cô mặc nội y và tạo dáng trong bồn tắm. Tiếp đó, vào tháng 6/2024, tlinh cùng người đồng nghiệp, rapper Coldzy đã tung ra ca khúc “Fever”, chứa nhiều câu từ miêu tả trực tiếp hoặc ám chỉ chuyện tình ái như: “Áo hai dây buông lên sofa, nàng vội lại gần sát thêm…”. Trước sự chỉ trích từ khán giả, tlinh bức xúc bảo vệ quan điểm của mình, cho rằng đó chỉ là cách thể hiện một mối quan hệ yêu đương, và cảm thấy bị xúc phạm khi sản phẩm âm nhạc của cô bị gọi là “nhạc rác”.
Thực Trạng Thiếu Quy Định Về Dán Nhãn Sản Phẩm Âm Nhạc
Hiện nay, tại Việt Nam chưa có quy định cụ thể về việc phân loại độ tuổi cho các sản phẩm âm nhạc. Nhiều ca khúc có nội dung và hình ảnh không phù hợp cho mọi lứa tuổi nhưng lại dễ dàng được phổ biến trên mạng xã hội. Ví dụ như các ca khúc “Mẩy thật mẩy”, “Hâm nóng” của Big Daddy, hay “Krazy” của Binz và Andree, đều chứa các cảnh quay và lời ca gợi cảm. Rapper Bình Gold còn bị chỉ trích mạnh mẽ vì loạt MV như “Bốc bát họ”, “Ông bà già tao lo hết”, “Trơn”, “Quan hệ rộng”, “Lái máy bay”, chứa đựng cảnh quay tiêu cực và khoe mẽ tài sản, trong đó các nhân vật nữ ăn mặc hở hang và có động tác phản cảm.
Một số nghệ sĩ đã tự gắn mác sản phẩm như Chi Pu với “Mời anh vào team em” (16+), Hương Giang với “Em không hối tiếc” (18+), Tóc Tiên với “Big girls don’t cry” (16+), Binz với “Bigcitiboi” (18+). Tuy nhiên, việc thiếu các tiêu chí phân loại cụ thể khiến cho nhãn mác này trở nên hình thức và không đảm bảo ngăn chặn nội dung không phù hợp đến với đối tượng trẻ.
Quan Điểm Của Chuyên Gia
Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long cho rằng, thẩm mỹ âm nhạc của thế hệ trẻ ngày nay đã thay đổi đáng kể so với trước đây. Theo ông, không nên đặt ra yêu cầu quá khắt khe về ca từ phải bay bổng, giàu hình ảnh, hay mang nhiều tầng ý nghĩa như trước. Âm nhạc trẻ hiện đại phải đáp ứng được nhu cầu của giới trẻ ngày nay. Tuy nhiên, việc sử dụng ca từ dung tục và cảnh nhạy cảm quá mức là vấn đề đáng báo động cần được kiểm soát chặt chẽ hơn.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cũng nhấn mạnh rằng, sản phẩm âm nhạc chính thống cần hướng tới giá trị chân, thiện, mỹ, từ đó ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển nhân cách của khán giả. Ông cho rằng việc nâng cao nhận thức của nghệ sĩ trẻ về trách nhiệm xã hội trong sáng tạo nghệ thuật là giải pháp quan trọng nhất. Nghệ sĩ cần nhận thức rằng, sáng tạo không nhất thiết phải đi kèm với lời lẽ thô tục hay gợi cảm quá mức.
Đề Xuất Giải Pháp
PGS.TS Bùi Hoài Sơn đề xuất rằng, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác trong việc dán nhãn cho sản phẩm âm nhạc. Tuy nhiên, cần điều chỉnh phù hợp với đặc thù văn hóa và nghệ thuật của nước mình. Quản lý các sản phẩm âm nhạc trên nền tảng số cần có sự kết hợp giữa tiền kiểm và hậu kiểm để bảo vệ khán giả, đặc biệt là trẻ em, khỏi các nội dung không phù hợp.
Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long cũng đồng tình rằng, đối với những sản phẩm âm nhạc có nội dung không lành mạnh, cần có sự kết hợp giữa sự tự giác của nghệ sĩ và các chế tài đủ mạnh để răn đe. Khi cộng đồng lên tiếng, các cơ quan chức năng cần xem xét và xử lý nghiêm khắc nếu sản phẩm vi phạm các quy định về thuần phong mỹ tục. Ông nhấn mạnh rằng, nhạc hiện đại vẫn cần đảm bảo các giá trị văn hóa và đạo đức truyền thống, việc kết hợp giữa tiền kiểm, hậu kiểm là hợp lý để quản lý tốt hơn các sản phẩm này.
Việc phổ biến âm nhạc trên nền tảng số hiện nay đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi phải có sự kiểm soát chặt chẽ để bảo vệ khán giả khỏi những nội dung không phù hợp. Các cơ quan chức năng cần nhanh chóng đưa ra các quy định cụ thể và có biện pháp kiểm soát hiệu quả hơn đối với các sản phẩm âm nhạc trên mạng, nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh của nền văn hóa và nghệ thuật.
